Eexterveen in het Hunzedal

Het dorp Eexterveen valt met zijn circa 450 inwoners en 170 huishoudens onder de noemer kleine dorpen en ligt in het Hunzedal. Meer in het bijzonder ligt Eexterveen in het deelgebied Benedenloop Hunze, zoals omschreven in de kadernota Kansen in het Hunzegebied . In dit van origine agrarische gebied is veel aandacht voor nieuw grondgebruik, zoals drinkwaterwinning, natuurontwikkeling en recreatie. Inmiddels zijn er verschillende natuurgebieden ontwikkeld: op loopafstand liggen de Elzemaat en de Breevenen. Op fietsafstand liggen het Annermoeras en de Duunsche landen.
De ontwikkelingen die in het Provinciaal omgevingsplan in hoofdlijnen voor het gebied worden voorzien zijn het behoud en de versterking van de omgevingskwaliteit, het versterken van de woonfunctie in de randveenontginningen, het ontwikkelen van natuurwaarden, het behoud van het open karakter van het gebied en het ontwikkelen van economisch duurzame landbouw. Bij het versterken van de woonfunctie wordt aandacht gevraagd voor kleinschalige vormen van werklocaties, versterking van de verzorgingsfuncties en recreatiemogelijkheden .

Dorpsaccommodatie in een Lat-relatie – een nieuwe aanpak

Om de leefbaarheid in een dorp te behouden en te versterken is het nodig om sociaal-culturele voorzieningen te behouden op locaal niveau. Een dorp zonder voorzieningen en kinderopvang wordt een “slaapdorp”, een plek waar geslapen en niet gewoond en geleefd wordt. Een dorp zonder verenigingsleven, inzet van vrijwilligers en andere sociale participatie leidt tot vereenzaming en onveiligheid. Een dorp zonder basis- en sportonderwijs leidt tot een verslechtering van het kennisniveau en de gezondheid. Op de betekenis van een dorpshuis, een school en (sport)verenigingen voor de sociale samenhang van een dorp wordt in beleidsnota’s op alle niveaus gehamerd .
Behoud van sociaal-culturele activiteiten en een vernieuwende uitbouw van deze activiteiten valt of staat met het beschikbaar zijn van accommodaties. Waar mogelijk geclusterd, om tot een effectief en efficiënt gebruik van de gebouwen te komen. Waar nodig gescheiden, omdat verschillende activiteiten niet altijd op een plek gecombineerd kunnen worden. Zo kan een schoolplein niet tegelijkertijd als terras dienen en kan een ruimte waar ‘s avonds gebiljart of gekaart is, de volgende ochtend slecht dienstdoen als peuterspeelzaal. Bij de keuze van een accommodatie die geschikt is voor een dorp, moet uiteraard worden gekeken naar de mogelijkheden en de specifieke behoeften in dat dorp, nu en in de toekomst. Het zoveel mogelijk gebruik maken van bestaande voorzieningen is kostenbesparend, voorkomt kapitaalvernietiging en, last but not least, past binnen het cultuur-historische dorpsbeeld. Zo kan kleinschalige aanpassing/vernieuwing van bestaande gebouwen voorkomen dat er een buitenproportioneel multifunctioneel centrum moet worden gebouwd
Tegen deze achtergrond heeft Eexterveen een nieuwe visie op haar dorpsaccommodatie ontwikkeld die zich het best laat omschrijven als Dorpsaccommodatie in een Lat-relatie. Niet alle activiteiten en alle dorpsinstituties (school, verenigingsleven en dorpshuis) op één plek, wel een nauwe samenwerking bij de totstandkoming, instandhouding en exploitatie van die voorzieningen, om tot een zo effectief en efficiënt mogelijk beheer te komen. In de hierna volgende paragrafen zal nader op het waarom en het hoe van deze Lat-relatie worden ingegaan

Waarom een Dorpsaccommodatie in een Lat-relatie?

De keuze voor een dorpsaccommodatie in een Lat-relatie stoelt op vier poten:
– inventarisatie van de specifieke accommodatiebehoefte
– de wensen van de dorpsbevolking
– optimaal gebruikmaken van de bestaande mogelijkheden
– economische rendabiliteit.

Inventarisatie van de specifieke accommodatiebehoefte – historisch en toekomstig

De historische accommodatiebehoefte

Het hedendaagse Eexterveen bezit veel van de kenmerken van kleine dorpen zoals deze ook naar voren komen in het rapport Kansen in het Hunzegebied. Het ligt in een gebied met rust en ruimte en heeft een landschappelijke en cultuurhistorische rijkdom. Het dorp kent een bloeiend verenigingsleven en een grote inzet van vrijwilligers. Dat uit zich in allerlei vormen van noaberhulp, maar ook in de vierjaarlijkse dorpsfeesten waarbij een optocht wordt georganiseerd, bestaande uit ruim 20 praalwagens. Aan de jaarlijkse sport- en spelweek neemt een groot deel van de bevolking deel, voor de door Dorpsbelangen georganiseerde themafeesten stellen mensen hun vakantie een paar dagen uit. De lange traditie op korfbal- en gymnastiekgebied uit zich o.a. in incidentele korfbaltoernooien en regelmatige gymnastiekuitvoeringen van sportvereniging SPES. De jaarlijkse toneeluitvoering van toneelvereniging Tot Ons Genoegen trekt volle zalen.

Eexterveen ligt temidden van natuurgebieden en wordt aangedaan door verschillende fiets-, wandelroutes (Hunzeroute, Rondje Groningen, Knapzakroute). Het ligt op loopafstand van waterroutes op de Hunze. Het dorp wordt aangedaan door buurtbus, bibliobus en rijdende winkel.
Het dorp wordt bewoond door een mix van de van oudsher agrariërs en (kleine) ondernemers en relatieve nieuwkomers, dat wil zeggen mensen die in de afgelopen twintig jaar naar Eexterveen zijn verhuisd. Voor beide groepen geldt dat ze vandaag de dag veelal in de grotere plaatsen rondom Eexterveen werkzaam zijn. In het dorp zelf is de bedrijvigheid van rijwielhandelaar, bouwbedrijven en transportbedrijf versterkt met die van vele nieuwe ondernemingen. Van bloemenkwekerij en landschappelijk rundvleesbedrijf tot pedicure/sportmassage en vertaalbureau, van tuinbouw en stoeterij tot verkoop van antiek en curiosa, muziekonderricht en schoonheidssalon, van kunstnijverheid tot architectenbureau. Op veel plaatsen worden producten aan huis aangeboden – individueel of deel uitmakend van een samenwerkingsverband, zoals dat van de Agrarische Oostermoerse Vrouwen.
De bevolking van Eexterveen toont een grote spreiding in leeftijd. Ouderen blijven graag in Eexterveen wonen, hoewel een relatief groot aantal van hen de afgelopen jaren naar grotere plaatsen in de buurt moest verhuizen, omdat voorzieningen zijn verdwenen. Er is een relatief grote bevolkingsaanwas. Mensen die in Eexterveen zijn geboren en opgegroeid, vestigen zich vaak in het dorp. Er worden veel kinderen geboren. Het aantal schoolgaande kinderen neemt toe .
Het is met andere woorden een uiterst gemêleerde bevolking waarbinnen het aantal taakcombineerders (mensen die arbeid en zorg combineren) de afgelopen jaren enorm is toegenomen. Eexterveners zijn voor het merendeel van hun voorzieningen (winkels, bank, postkantoor etc. aangewezen op de omliggende grotere plaatsen. De sociale samenhang rust met andere woorden volledig op de school en het verenigingsleven.

Samengevat zien we dat de historische accommodatiebehoefte met name wordt gevormd door de vraag van het verenigingsleven en de school. Tot op heden wordt in deze accommodatiebehoefte voorzien door middel van een schoolgebouw, een gymzaal met kleedruimten, een sportveld en dorpshuis ’t Achterhoes.

De toekomstige accommodatiebehoefte

De veranderende samenleving vraagt om andere en nieuwe voorzieningen voor het behoud van de leefbaarheid. Uit de onderwijsvisie van de gemeente Aa en Hunze kunnen we opmaken dat de huidige basisscholen in de gemeente hun bestaanrecht behouden. Bij een school hoort, ook in een klein dorp, een voorziening voor kinderopvang. Het zorgt er ook voor dat taakcombineerders in het dorp kunnen blijven wonen of zich er kunnen vestigen, zoals recentelijk is aangetoond in vergelijkbare dorpen als Wijster en Hooghalen. Een landelijke inventarisatie van de wensen van ouders en kinderen geeft aan dat 80% meer samenwerking wil tussen onderwijs, opvang en vrijetijdsvoorzieningen . Een huidige basisschool moet met andere woorden uitgerust worden met alles wat daarbij hoort: mogelijkheden voor buitenschoolse opvang, voor een peuterspeelzaal, voor sportbeoefening en voor het bevorderen van de creatieve ontwikkeling . Hierbij wordt gedacht aan cultuuronderwijs op kleine schaal, zoals muziek- en kunstonderricht, en een plek voor een kleine boekencollectie. Er moet een podium zijn waar schoolprojecten gepresenteerd kunnen worden. Alle accommodaties moeten toegankelijk zijn voor gehandicapten. Er moet een plaats zijn voor buitensport. Voor kleine kinderen moet er in het dorp een spel- en speelplek zijn.
In het streven om jonge mensen milieu- en landschapbewust te maken, zou er ruimte moeten zijn voor een natuureducatieprogramma. Ook voor het Eexterveensche dorpsarchief zou plaats moeten zijn.
Voor de vele “oude” en nieuwe productaanbieders zou er een plek moeten zijn waar de locale producten kunnen worden getoond en aangeboden – denk aan een markt voor streekproducten. Een dergelijke markt voor streekproducten, van beeldhouwwerk en kunstnijverheid tot snijbloemen en landschappelijk vlees, brengt de plaatselijke bedrijvigheid op een leuke en commercieel haalbare manier onder de aandacht en is niet alleen goed voor de positieve beeldvorming van een agrarisch gebied, maar ook voor de recreatieve infrastructuur van het dorp. Het zou daarnaast de particuliere initiatieven die de bevolking toont, versterken en een economische impuls aan het dorp geven.

In een hedendaags dorp zou een plek moeten zijn waar een cursus internetten voor ouderen kan worden gegeven, waar medicijnen en hulpmiddelen van de thuiszorg kunnen worden opgehaald en een virtuele bibliotheek kan worden geraadpleegd. Er moet glas kunnen worden weggegooid en geld kunnen worden gepind. Er zou onderdak moeten zijn voor een spreekuur voor het consultatiebureau. Er zou een ontmoetingsplek, een honk, moeten zijn voor de oudere jeugd om verschillende activiteiten te kunnen realiseren in de jeugdsoos. Er moet een plek zijn om bruiloften en partijen te houden. Ouderen moeten een bewegingsplek hebben. Er zou een pleisterplaats moeten komen voor fietsers en wandelaars. Bezoekers van Eexterveen zouden idealiter een overnachtingsplek moeten kunnen vinden.

Samengevat zien we dat de toekomstige accommodatie ruimte moet bieden aan een centrum voor onderwijs en opvang van kinderen, aan een plek voor sport en spel – binnen en buiten – voor mensen van alle leeftijden, aan een dorpsservicecentrum. Er moet een plek zijn voor een jeugdsoos, voor natuureducatie, een virtuele bibliotheek en voor kunstonderricht. Niet in de laatste plaats moet er een plek zijn voor nieuwe dorpsactiviteiten, zoals een markt voor streekproducten. Ook grotere evenementen, zoals bruiloften en partijen, zouden ergens plaats moeten kunnen vinden. Er zou een pleisterplaats voor bezoekers moeten zijn.

De wensen van de dorpsbevolking

Om aan de veranderende vraag op het gebied van dorpsvoorzieningen te kunnen voldoen is in Eexterveen in 1999 een traject opgestart om de accommodaties in het dorp bij de tijd te brengen. Aanvankelijk werd gedacht aan één accommodatie voor sport, recreatie, onderwijs en buitenschoolse opvang, en een plan uitgewerkt dat ook de bouw van een sporthal omvatte. Het moest ervoor zorgen dat sportvereniging SPES voor korfbaltraining en korfbalwedstrijden niet meer zou hoeven uitwijken naar naburige plaatsen. Het plan bleek in december 2002 niet haalbaar, het werd als te grootschalig gezien. Een enquête in de vroege zomer van 2003 wees uit dat de Eexterveners een grote prioriteit geven aan het behoud van de gymzaal en het Dorpshuis op de huidige locaties.

Optimaal gebruikmaken van de bestaande mogelijkheden 

De bestaande accommodaties in Eexterveen leiden een noodlijdend bestaan. De gymzaal moet worden vervangen. Het dorpshuis dat zich onder één dak bevindt met het voormalige dorpscafé is uit haar jas gegroeid. Beide accommodaties worden desondanks zeer intensief gebruikt en hebben een grote potentie voor combinaties van oude met nieuwe functies. Daarom kiezen we in Eexterveen voor een nieuwe aanpak van het accommodatieprobleem: we gebruiken wat nog kan van de bestaande gebouwen en maken die door een combinatie met andere functies geschikt voor de toekomst. In het geval van de gymzaal betekent dat, dat het gebouw wordt vervangen en samen met het schoolgebouw geschikt wordt gemaakt voor gebruik als gymzaal, kindercentrum en educatiepunt. In het geval van het dorpshuis betekent dat, dat het hele pand (voormalig café, woning en dorpshuis) opnieuw geschikt wordt gemaakt als dorpsservicecentrum en markt voor streekproducten. Het wordt zo ingericht dat dorpsbewoners, maar ook wandelaars, fietsers en andere bezoekers er een pleisterplaats (inclusief overnachtingsmogelijkheid) hebben.
Combinatie van de verschillende bij elkaar horende functies op twee locaties betekent behoud van kleinschaligheid, maakt optimaal gebruik van het bestaande en komt tegemoet aan de wensen van de dorpsgemeenschap. Niet gezamenlijke huisvesting, maar samenwerking is het kernwoord. Een accommodatie in een Lat-relatie houdt maximaal rekening met het gemeentelijke en provinciale streven om functies zo efficiënt mogelijk te combineren en doet minimaal aan schaalvergroting die niet past bij het karakter van een plattelandsdorp. Een dorpsaccommodatie op maat!

Het hoe van een dorpsaccommodatie in een Lat-relatie – wat is er apart?

In de Eexterveensche visie op de dorpsaccommodatie wordt van de bestaande gebouwen gebruikt wat nog te gebruiken is en worden die door combinatie met andere functies geschikt gemaakt voor de toekomst. Dat betekent dat er in het specifieke geval van Eexterveen wordt gekozen voor accommodatie op twee aparte locaties. Het gevolg is dat veel functies met elkaar gecombineerd kunnen worden, zonder dat er sprake hoeft te zijn van schaalvergroting. Voor de stichtings- en exploitatiekosten heeft dat uiteraard positieve gevolgen. In de hierna volgende paragrafen worden de twee afzonderlijke locaties beschreven.

I. Het dorpscentrum – een dorpshuis nieuwe stijl, pleisterplaats voor wandel- en fietsroutes, markt voor streekproducten, vergaderplek voor verenigingen, klein podium voor (toneel)kunst en muziek. 

De bouw van het dorpshuis was een van de vernieuwende projecten op het gebied van dorpsfaciliteiten in de jaren 80. Het werd een centrum waarin ideële en commerciële activiteiten waren gecombineerd, er werd een gebouw opgericht waarin een dorpshuis, een dorpswinkel, een dorpscafé en een woning voor de caféhouder onderdak kregen. De combinatie maakte het gebouw tot het epicentrum van een bloeiend verenigingsleven, was ook buiten verenigingsactiviteiten een natuurlijk ontmoetingspunt en bood bezoekers aan Eexterveen een pleisterplaats.

Het dorpscentrum heeft ruim twintig jaar zijn diensten bewezen en het gebouw is nog in goede staat. Begin 2001 kwam er een eind aan het gebruik van het gehele gebouw als dorpscentrum. Het café werd gesloten en de voormalige uitbater werd bewoner van bijna het gehele pand, m.u.v. het gedeelte dat in eigendom is van de gemeente Aa en Hunze en aan stichting Dorpshuis wordt verhuurd als dorpshuis.

In het plan Dorpsaccommodatie in een Lat-relatie wordt het hele gebouw geschikt gemaakt voor exploitatie in eigen beheer. Het is de bedoeling om het gebouw opnieuw om te toveren tot een dorpscentrum nieuwe stijl. Dat dorpscentrum bevat de functie van dorpshuis voor het Eexterveensche verenigingsleven en wordt tevens een pleisterplaats voor bezoekers. Het moet over een goede catering en overnachtingsmogelijkheden gaan beschikken. Er zal een markt voor streekproducten worden ingericht. Een dergelijke markt voor streekproducten biedt geheel nieuwe mogelijkheden voor de plaatselijke productaanbieders om in contact met hun klanten en elkaar te komen. Kunstnijverheid en informatie over wandel-, fiets- en kanoroutes en natuurgebieden worden nadrukkelijk ook tot de streekproducten gerekend.

2. Kindercentrum en bewegingshuis – combinatie van bestaande schoolgebouw en sportzaal nieuwe stijl voor school en sportvereniging, kleedaccommodatie voor veld- en wedstrijdsport, speel- en spelgelegenheid voor kinderen tot 12, groot podium voor (toneel)kunst en schoolevenementen, educatiepunt 

De huidige gymzaal werd in 1959 dankzij de enorme inzet van de dorpsbewoners gebouwd (zie bijgevoegd bericht uit het Nieuwsblad van het Noorden) en heeft sindsdien nagenoeg ongewijzigd – door zelfwerkzaamheid van dorpsbewoners zijn er alleen een paar kleedkamers bijgebouwd – dienst gedaan als gymzaal van o.b.s. De Springplank en sportzaal van sportvereniging SPES. Generaties Eexterveners hebben er hun (onderwijs in) lichamelijke oefening kunnen plegen. De grote betekenis hiervan bleek zeer onlangs bij de onderwijsinspectie van de basisschool: alle leerlingen nemen buiten school deel aan sportactiviteiten . Een betere basis voor een gezonde bewegingsinstelling is nauwelijks denkbaar. Sinds 1995 wordt de zaal ook gebruikt als speellokaal voor de kleuters. De zaal is en wordt tevens gebruikt voor bewegen voor ouderen, SPES-jeugdavonden, ouder en kindgym, dansles, en incidenteel als podium voor schoolevenementen, gymnastiekuitvoeringen en dorpsfeesten.
De gymzaal voldoet niet meer aan de eisen van de tijd. Slecht onderhoud – sinds 1986 is er niet tot nauwelijks onderhoud gepleegd – heeft ervoor gezorgd dat het gebouw in abominabele staat is. Het weer in goede bouwkundige staat brengen van het geheel brengt hoge kosten met zich mee. Na een dergelijke “opknapbeurt” treffen we een situatie aan, waarbij de maatvoering van de gymzaal nog lange na niet voldoet aan de minimale eisen die hiervoor gelden. De gymzaal heeft slechts een oppervlakte van ca. 120 m2, hetgeen nog minder is dan de wettelijke minimale norm van 252 m2 zoals is neergelegd in de modelverordening voorzieningen huisvesting onderwijs (VNG) . De toiletvoorzieningen voldoen niet. Voor dames en heren is één toilet beschikbaar, voor gehandicapten is geen voorziening aanwezig. Opknappen levert dan ook niet het gewenste resultaat op en resulteert in de conclusie dat slechts d.m.v. nieuwbouw aan de minimale voorschriften kan worden voldaan.

Het schoolgebouw dateert uit 1957 en verkeert in goede staat. In 1985 werd het gebouw ten behoeve van de introductie van de basisschool en de komst van kleuters binnen de school ingrijpend verbouwd. In 1995 volgde een tweede verbouwing in verband met de fusie met de school van Eexterveenschekanaal. In het voorjaar van 2004 werd de riolering van het schoolgebouw gerenoveerd.

Achter school en gymzaal liggen het sportveld en de tennisbaan van Eexterveen, die beide intensief worden gebruikt en in goede staat verkeren. De kleedkamers en toiletfaciliteiten bij de gymzaal zijn tevens bedoeld voor buitensporters en bezoekende wedstrijdsporters.

In het plan Dorpsaccommodatie in een Lat-relatie wordt de gymzaal afgebroken en in samenhang met het schoolgebouw herbouwd tot een kindercentrum annex bewegingshuis. In dit kindercentrum wordt tevens een ruimte gecreëerd voor buitenschoolse opvang ter aanvulling van de huidige tussenschoolse opvang die sinds 2 jaar succesvol wordt aangeboden. De kleedaccommodaties van de nieuwe sportzaal zijn ook bestemd voor buitensporters (wedstrijdsport, recreatieve sport en incidentele toernooien). De sportzaal wordt zo ingericht dat er ook andere (podium)activiteiten kunnen plaatsvinden. Er wordt nauw samengewerkt met de peuterspeelzaal, die in het dorpscentrum wordt gehuisvest.

Het hoe van een dorpsaccommodatie in een Lat-relatie – wat is er together?

Samenwerking op het gebied van de planvorming

Sportvereniging SPES, ouderraad en medezeggenschapsraad van o.b.s. De Springplank, stichting Dorpshuis en vereniging Dorpsbelangen werken nauw samen bij het ontwikkelen van het plan Dorpsaccommodatie in een Lat-relatie. Dat betekent dat de plannen zullen worden aangepast op basis van voortschrijdende inzichten in welke activiteiten zich het beste met elkaar laten combineren en welke activiteiten zinvolle aanvullingen op de bestaande plannen zijn. Het dorp beschikt met de beoogde dorpsaccommodatie over twee multifunctionele gebouwen die zo efficiënt en effectief mogelijk zullen worden ingezet om tot een sluitende exploitatie te kunnen komen.

Samenwerking op het gebied van exploitatie en beheer

Terwijl de dorpsaccommodatie zich op twee locaties bevindt, zal er voor de exploitatie en het beheer van de accommodatie sprake zijn van één gezamenlijke beheergroep, waarin gebruikers en belanghebbenden vertegenwoordigd zijn. Op die manier is een efficiënte bedrijfsvoering gewaarborgd. Op inhoudelijk en organisatorisch gebied wordt maximaal samengewerkt. Door bijvoorbeeld schooltijden en tijden van kinderopvang en kindersport op af te stemmen kan er “worden getoverd met tijd”. De gebouw(del)en worden waar mogelijk multifunctioneel gebruikt. Zo dient de sportzaal ook als spellokaal van de school, als grote zaal voor (school) evenementen, de kleedruimten bij de sportzaal ook als kleedruimte voor de buitensport, het dorpscentrum ook als plek voor peuterspeelzaal en pleisterplaats voor bezoekers.

Samenwerking op het gebied van activiteiten

Versteviging van bestaande samenwerkingsverbanden

De beheergroep zorgt er ook voor dat activiteiten goed op elkaar kunnen worden afgestemd en uitgewisseld. Bestaande samenwerkingsverbanden worden verstevigd en maken – waar zinvol – gebruik van beide locaties. Zo maken de deelnemers aan de wielerwedstrijden (waaronder de gemeentelijke kampioenschappen wielrennen) van De kromme Stuur voor het omkleden en douchen gebruik van de kleedruimten bij het kindercentrum/bewegingshuis, terwijl start- en eindpunt van de wedstrijden bij het dorpscentrum ligt. Hetzelfde geldt voor de gemeentelijke kampioenschappen klootschieten die door de Eerste Eexterveensche Klootschiet Club (EEKC) worden georganiseerd. De jaarlijkse sport- en spelweek en sportevenementen (toernooien en familiedagen) vinden plaats op het sportveld, in de sportzaal en voor wat betreft het restauratieve deel in het dorpscentrum. Voor grotere evenementen en dorpsfeesten wordt uitgeweken naar de sportzaal. De maandelijkse jeugdavonden en de jaarlijkse spooktochten die door sportvereniging SPES worden georganiseerd vinden, afhankelijk van de aard van de activiteit, plaats op het sportveld, in het dorpscentrum en/of in de sportzaal. Hetzelfde geldt voor het jaarlijkse eieren rapen, noten schieten en andere kleinschalige dorpsevenementen waar vereniging Dorpsbelangen de motor van is.

Nieuwe activiteiten 

De Dorpsaccommodatie in een Lat-relatie biedt tevens een prima uitgangspunt voor nieuwe activiteiten die de leefbaarheid vergroten.

Vier voorbeelden

Een voorbeeld. Het oude schouwpad dat van het dorp naar het nieuwe natuurgebied de Breevenen wordt in ere hersteld als cultuurhistorische wandelroute. Het beginpunt van deze route ligt in het dorpscentrum. Via het Koffielaantje – ruim honderd jaar geleden het centrum van dorpse bedrijvigheid met een schoenlapper, een ketellapper, een bakker, een slager, een kleermaker, een hoedenmaker, een veehandelaar, een “stille knip” – wordt de wandelaar langs een klein informatiecentrum geleid dat in het educatiepunt bij de school en het sportveld is ingericht. Na een bezoek aan dit informatiecentrum wordt verder over het schouwpad naar het natuurgebied gewandeld. Een routebeschrijving en informatieborden voorzien de wandelaar van verdere cultuurhistorische achtergrondinformatie. Langs de wandelroute worden bankjes geplaatst, met op een enkele plek een picknicktafel. De bestaande bankjes worden waar mogelijk in de route opgenomen en zo nodig aangepakt. De wandeling wordt afgesloten bij het dorpscentrum, waar de bezoeker nog iets kan nuttigen of kan rondneuzen op de wekelijkse markt voor streekproducten. De accommodatie in een Lat-relatie bouwt op deze manier een brug tussen natuur, educatie en de agrarische gemeenschap.

Een tweede voorbeeld. De kinderen op de peuterspeelzaal in het dorpscentrum lopen onder begeleiding via een kinderpad voor hun bewegingsuren naar de sportzaal in en de kinderspeelplaats bij het bewegingshuis. Het programma van de basisschool en de peuterspeelzaal zijn, evenals dat van de buitenschoolse opvang, inhoudelijk op elkaar afgestemd. Een dergelijke afstemming van pedagogische programma’s vindt nog nergens plaats! Schooltijden en buitenschoolse opvang tijden sluiten zo op elkaar aan dat met een minimum aan leid(st)ersuren een maximaal aan kinderopvang kan worden gekocht.

Een derde voorbeeld. De toneeluitvoeringen van toneelvereniging Tot ons genoegen vinden normaal gesproken plaats in het dorpscentrum. Indien nodig, omdat een groter publiek wordt verwacht, wijkt men uit naar de sportzaal, waar met dergelijke incidentele evenementen rekening is gehouden en een multifunctionele vloer is gelegd. Hetzelfde geldt voor incidentele grotere (dorps)feesten. Omgekeerd worden de jaarlijkse voorleeswedstrijden van de basisschoolkinderen en feestelijke jeugdavonden zoals de playbackshow op het kleine podium in het dorpscentrum gehouden. Omdat gebruikers en belanghebbenden in één beheergroep zijn vertegenwoordigd, kan een locatieverschuiving van activiteiten plaatsvinden zonder dat er problemen over de uitbating ontstaan.

Een vierde voorbeeld. Het “oude” idee van een trimbaan is in deze tijd van roep om meer beweging voor jong en oud nog even actueel. Om het sportveld heen wordt een trimbaan aangelegd, met instructieborden voor kleintjes en groten. Voor alle leeftijden worden aanwijzingen gegeven over frequentie en aard van de oefeningen. De trimbaan komt te liggen op de grens van het sportveld en de ijsbaan. In samenwerking met IJsvereniging Eexterveen en wielervereniging De kromme Stuur wordt onderzocht hoe deze ijsbaan ’s zomers geschikt kan worden gemaakt als skeeler/wielerbaan, zoals ook in Noordlaren is gedaan. Informatie over de banen wordt gegeven in het dorpscentrum, waar het na “gedane sport” goed uitrusten is met een versnapering.

Economische rendabiliteit – over stichtingskosten, exploitatie en nieuwe arbeidsplaatsen.
Niet alleen komt een Dorpsaccommodatie in een Lat-relatie maximaal tegemoet aan de noodzaak van vernieuwing en de wensen van de bevolking, het levert ook een financieel voordeel op. Door het bestaande zoveel mogelijk te hergebruiken en/of in het nieuwe te integreren zal het op twee locaties aanpassen van de accommodaties goedkoper zijn dan nieuwbouw van één groot multifunctioneel centrum. Bovendien zorgt het ervoor dat in de afzonderlijke gebouwen met andere partners kan worden samengewerkt. Stichtingskosten en exploitatiekosten kunnen zo door meerdere partijen worden gedragen. Terwijl het houden van een café annex dorpshuis geen passende oplossing zou zijn in een pand dat zich onder één dak bevindt met een basisschool, wordt deze oplossing wel mogelijk indien dat café annex dorpshuis zich op een andere locatie bevindt. Omgekeerd geldt dat een peuterspeelzaal in een dorpscentrum snel zal stuiten op het probleem van een afgeschermde buitenspeelplaats of een bewegingsruimte, terwijl dit in het geval van twee locaties mogelijk wordt doordat de peuters op loopafstand een speelplaats en een sportzaal tot hun beschikking hebben.
De verschillende combinatiemogelijkheden brengen ook verschillende (deeltijdse) arbeidsplaatsen in het verschiet. Ze liggen op het gebied van horeca, toerisme en recreatie, op het gebied van kinderopvang en op het gebied van de verkoop van locale (kunst)nijverheid en land- en tuinbouwproducten.

Vereniging Dorpsbelangen, Ouderraad en Medezeggenschapsraad o.b.s. De Springplank, bestuur van de Stichting Dorpshuis en sportvereniging SPES
Eexterveen, 11 mei 2004