Over het dorp

Het dorp heeft een paar straten, de prominente Dorpsstraat die het gehele dorp doorkruist  (N33 – Spijkerboor v.v.), de Menweg (vanaf de Dorpsstraat richting Eexterveenschekanaal), de Zandvoorterweg (vanaf de Dorpsstraat richting Eexterzandvoort), de Kruisweg (van de Zandvoorterweg naar de Dorpsstraat), de Elzemaat (vanaf de Dorpsstraat naar de Zandvoorterweg) en het Koffielaantje. Deze laatste straat is de “nieuwbouwwijk” van Eexterveen met de in- en uitgang vanaf de Dorpsstraat.

Zoals vele kleine plattelandsdorpen heeft Eexterveen weinig voorzieningen. Er is een openbare basisschool De Kameleon (ontstaan uit de fusiescholen De Springplank uit Eexterveen, De Badde in Annerveenschekanaal en De Triangel uit Annerveen), een sportveld, een natuurijsbaan en een (kunstgras) tennisbaan. In 2006 werd een nieuw bewegingshuis geopend. Dit pand, grotendeels gebouwd door de dorpsgemeenschap zelf, dient ter vervanging van de gymzaal, die aan het eind van de jaren 1950 werd gebouwd. In 2018 is het nieuwe Dorpscentrum officieel geopend. Een ontmoetingsplek voor jong en oud met een eetcafé (‘t Klein Genoegen) en een bibliotheek. In 2018 zijn de eerste starterswoningen opgeleverd aan de Zandvoorterweg. Voor andere voorzieningen zijn de bewoners aangewezen op bijv. Gieten of Veendam.

Geschiedenis

De eerste vermelding van Eexterveen dateert uit 1505. De naam werd gebruikt voor de venen ten oosten van de Hunze die tot de boermarke van Eext behoorden. De eerste vervening in dit gebied was vrij kleinschalig. De turf werd via de Hunze afgevoerd naar de stad Groningen en vice versa het stadsafval als bemesting richting de onstane landbouwgronden. De eerste bebouwing ontstond op zandkoppen langs de oever van de Hunze, in de buurt van de huidige Kruisweg.
De ontginning kwam pas echt op gang in de achttiende en negentiende eeuw. Het veengebied werd toen ontsloten via wijken (zijkanalen) die uitkwamen op het Grevelingkanaal (het huidige Annerveenschekanaal). Via dat kanaal en het Kielsterachterdiep ontstond een veel betere verbinding met Groningen.
In de negentiende eeuw verplaatste het dorp zich een stuk naar het oosten. De oude weg langs de Hunze (over de hoge zandkoppen in de buurt van de huidige Kruisweg) werd vervangen door een rechte weg, de huidige Dorpsstraat, waaraan het dorp thans ligt. Bij deze verhuizing werden een aantal bestaande boerderijen steen voor steen afgebroken en een kilometer verderop aan de Dorpsstraat weer steen voor steen opgebouwd.
Eexterveen

Huidige tijd

Na de vervening werd het een typisch agrarisch dorp. Het oorspronkelijk kleinschalige karakter van de landbouw is door de ruilverkaveling verloren gegaan. Het aantal boeren is ook drastisch afgenomen. Het voornaamste gewas is de zetmeelaardappel en daarnaast gerst, tarwe, suikerbieten en enkele andere teelten. De vervening heeft gezorgd voor de typische dalgrond-bodem, een bodem van zand, vermengd met veenresten. Op hogere plaatsen steken de zandkoppen boven de omgeving uit en zorgen voor een zandgrond bodem, meer naar de Hunze toe ligt de grond lager en is er meer veen in de grond te vinden. In de gebieden rondom de Hunze ligt in oude slenken van de rivier soms nog meters diep veen. In dit veen zijn vaak nog klonten ijzeroer te vinden, die ontstaan zijn door de hoge ijzerconcentraties van het water dat door het veen stroomde. Dit ijzeroer werd tot de jaren 60 zelfs nog verzameld en verkocht aan ijzergieterijen. Tegenwoordig is het van weinig nut en geeft het de roestbruine kleur aan sloten met een blauwe waas op het wateroppervlak en geeft het door te vlokken verstoppingen van drainagebuizen.
Direct ten westen van het dorp bestaat sinds enige jaren een natuurgebied waarin weer een meanderende loop aan de Hunze is gegeven. Het gebied biedt plaats voor verschillende vogels en andere diersoorten. In het gebied is van het oude gemaaltje, dat in een grijs verleden water vanuit de Hunze richting de aardappelmeelfabriek in Eexterveenschekanaal pompte, een uitkijktoren gemaakt. Het natuurgebied maakt deel uit van een groter geheel in het gehele stroomgebied van de Hunze. Om het gebied open te houden lopen er koeien en paarden rond.

Soms wordt op bijzondere wijze het oude grondgebruik goed zichtbaar. Deze luchtfoto gemaakt in het vroege voorjaar als de gerst net opkomt laat op sommige plaatsen een betere groei van het groen zien. Dit zijn vaak de vroegere, nu gedempte sloten. In dit geval zijn de twee sloten langs de vroegere weg vanuit de hoek van de Kruisweg richting de gaslocatie goed zichtbaar.Grondgebruik_in_vroegere_tijden